Warunkowe przedterminowe zwolnienie
z odbywania kary pozbawienia wolności. Kiedy przysługuje?

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbywania kary pozbawienia wolności może być orzeczone przez sąd penitencjarny, na posiedzeniu w zakładzie karnym. Sąd orzeka na wniosek skazanego lub innego uprawnionego podmiotu. Skazany może złożyć wniosek sam lub działając z pomocą obrońcy. W posiedzeniu sądu ma prawo wziąć udział skazany wraz z obrońcą, prokurator oraz podmiot, który złożył wniosek (dyrektor Zakładu Karnego lub sądowy kurator zawodowy).

Przesłanki przedterminowego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności

Przesłankami warunkowego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności są postawa skazanego, jego właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary, które uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Przesłanką formalną jest również odbycie części kary:

a) połowy – w przypadku, gdy skazany nie jest recydywistą,
b) 2/3 – gdy mamy do czynienia z tzw. recydywą podstawową (art. 64 §1 k.k.),
c) ¾ – gdy mamy do czynienia z tzw. recydywą wielokrotną (art. 64 §2 k.k.),
d) 15 lat – gdy mamy do czynienia ze skazanym na 25 lat pozbawienia wolności,
e) 25 lat – gdy mamy do czynienia ze skazanym na karę dożywotniego pozbawienia wolności.

Przyznanie prawa do przedterminowego zwolnienia z odbywania kary

W sytuacji przyznania prawa do warunkowego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności, sąd wyznaczy okres próby, w trakcie którego skazany będzie pozostawał pod nadzorem. Okres ten, co do zasady, równy jest okresowi kary pozbawienia wolności pozostałej do wykonania. Nie może być jednak krótszy niż 2 lata oraz dłuższy niż lat 5. To znaczy, że w przypadku jeżeli skazanemu pozostanie do odbycia 1 rok pozbawienia wolności, okres próby wynosił będzie 2 lata, gdy do końca kary pozostanie zaś 3 lata, taki właśnie będzie okres próby. W sytuacjach gdy skazanemu pozostało do końca kary więcej niż 5 lat pozbawienia wolności, okres próby wynosił będzie 5 lat. Od tej zasady mamy jednak wyjątki. W przypadku recydywy wielokrotnej, okres próby wynosi co najmniej 3 lata. W przypadku najsurowszych kar -25 lat pozbawienia wolności i dożywotniego pozbawienia wolności, okres próby to 10 lat.

W trakcie okresu próby sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym, oraz nałożyć na niego obowiązki określone w art. 72 § 1 Kodeksu karnego (są to m.in.: obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywanie pracy zarobkowej, poddanie się terapii uzależnień, opuszczenie lokalu zajmowanego z pokrzywdzonym). Sąd może również zobowiązać skazanego do naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody.

Odwołanie przedterminowego zwolnienia z odbywania kary

Warunkowe przedterminowe zwolnienie może zostać odwołane przez sąd, gdy skazany rażąco narusza porządek prawny. Obligatoryjnie zostaje ono odwołane w przypadku skazania za popełnienie niektórych przestępstw, bądź jeżeli rażące naruszenie porządku prawnego powtórzy się po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego. Natomiast jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.