Przesłanki rozwodu – czyli kiedy sąd orzeka rozwód

Orzeczenie rozwodu można uzyskać wyłącznie przed sądem. Niestety nie działa to w ten sposób, że małżonkowie poprzez swoje oświadczenia mogą zakończyć małżeństwo. Sąd orzeka rozwód po ustaleniu, że w toczącej się sprawie zostały spełnione tzw. przesłanki rozwodowe (tj. w toku postępowania sądowego będzie badane to, czy wystąpiła jedna pozytywna i nie wystąpiły trzy negatywne przesłanki rozwodowe). Przesłanką pozytywną jest tzw. zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków. Jeśli ta przesłanka nie zostanie spełniona, sąd nie orzeknie rozwodu. Czym więc jest ów zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków?

Przesłanki rozwodu – kiedy można mówić o rozkładzie pożycia małżonków?

Wg ugruntowanej praktyki można mówić o rozkładzie zupełnym wówczas, gdy pomiędzy małżonkami ustały a) więzi duchowe (wygasły uczucia pomiędzy małżonkami), b) więzi fizyczne (więź intymna) i c) więzi gospodarcze (prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, przy czym mieszkanie razem nie zawsze jest tożsame z prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego). Zasadniczo nie ma większych wątpliwości co do oceny tego, czy nastąpił zupełny rozkład pożycia jeśli np. rozwodzący się małżonkowie nie mieszkają już razem, nie kochają się i nie utrzymują kontaktów intymnych, bowiem co do zasady rozpad wskazanych trzech więzi świadczyć będzie o zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego.

Należy jednak pamiętać, że wszystkie te okoliczności są ustalane w konkretnym, indywidualnym przypadku przez sąd i niekiedy istnienie np. wyłącznie więzi gospodarczej nie będzie przesądzało, że rozkład pożycia małżeńskiego nie jest zupełny. Dość często w przypadku wspólnego zamieszkiwania małżonków (tj. sytuacji, kiedy więzi gospodarcze pomiędzy małżonkami nie uległy zerwaniu) sąd może orzec rozwód, jeżeli doszło do rozpadu dwóch pozostałych więzi pomiędzy małżonkami, a wspólne ich zamieszkanie jest jedynie wynikiem ich sytuacji faktycznej czy ekonomicznej (np. żadne z nich nie ma możliwości zamieszkania w innym miejscu).

W zakresie oceny przez sąd trwałości rozkładu pożycia, należy zawsze mieć na uwadze prognozę, co do przyszłości związku małżeńskiego (tj. prawdopodobieństwo ponownego powstania więzi małżeńskich). Aby sąd mógł uznać, że nastąpił trwały rozkład pożycia między małżonkami konieczne jest wykazanie, że od ustania poszczególnych więzi między małżonkami upłynął pewien czas. Najczęściej przyjmuje się, że czas ten powinien pozostawać w proporcji do długości trwania małżeństwa. Jednak od powyższej zasady istnieją oczywiście wyjątki, jeżeli zaistniały okoliczności takiej wagi, że nie można oczekiwać, że małżonkowie do siebie powrócą, pomimo relatywnie krótkiego czasu od ustania więzi (np. w przypadku zdrady małżeńskiej czy posiadania dzieci z innym partnerem).

Z kolei sąd nie orzeknie rozwodu również wówczas, gdy zaistnieje chociażby jedna z trzech negatywnych przesłanek rozwodowych tj.:
1) wskutek orzeczenia rozwodu ucierpi dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków
2) orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub
3) rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.

Jeśli chcesz dowiedzieć, czym różnie się rozwód od separacji, sprawdź nasz kolejny artykuł – Rozwód a separacja