Adwokat Kraków Kancelaria adwokacka Krakowscy Adwokaci logoAdwokat Kraków Kancelaria adwokacka Krakowscy Adwokaci logoAdwokat Kraków Kancelaria adwokacka Krakowscy Adwokaci logoAdwokat Kraków Kancelaria adwokacka Krakowscy Adwokaci logo
  • O nas
  • Obszary praktyki
  • Blog
    • Nieruchomości
    • Rozwód
    • Sprawy cywilne
    • Sprawy karne
  • Kontakt
25 stycznia 2021
Odpowiedzialność karna nieletnich

Odpowiedzialność karna nieletnich. Kiedy małoletni
odpowiada za popełnione przestępstwo?

Podstawową ustawą regulującą tryb ponoszenia odpowiedzialności karnej jest Kodeks karny. Stanowi on zbiór zasad dotyczących karania oraz główne źródło przepisów karnych. Z odpowiedzialnością karną za popełnione czyny liczyć się muszą – co do zasady – sprawcy, którzy ukończyli 17 lat (art. 10 §1 Kodeksu karnego). Jednakże, w przypadkach szczególnie drastycznych, oraz niosących ze sobą najdalej idące skutki, gdy sprawca popełnia zbrodnię morderstwa, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, zamachu na życie Prezydenta RP (oraz innych wymienionych w art. 10§2 K.k.), odpowiedzialność karną ponieść mogą również sprawcy, którzy ukończyli 15 lat. Co jednak z osobami poniżej 15 roku życia, które dopuszczą się kradzieży, włamania lub pobicia? Czy są całkowicie bezkarni?

Ustawodawca zdecydował się wprowadzić w polskim porządku prawnym przejściowy system odpowiedzialności za czyny karalne. Pomiędzy okresem, w którym dziecko nie może zostać ukarane za swe działania (np. 4 latek uderzający kolegę plastikową łopatką), a okresem pełnej odpowiedzialności prawno-karnej, ustawodawca stworzył system, zapobiegania i zwalczania demoralizacji nieletnich. Precyzuje go ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Zgodnie z artykułem pierwszym tej ustawy, jej celem jest:

a) zapobieganie i zwalczania demoralizacji – w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18,
b) postępowania w sprawach o czyny karalne – w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17,
c) wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21.

Postępowanie w sprawach nieletnich toczy się zatem również przed sądem rejonowym, jednakże nie jest to postępowanie karne w czystej postaci. Kładzie ono bowiem nacisk na wychowanie, resocjalizację i przeciwdziałanie demoralizacji nastolatków. Nie jest ono również prowadzone przez wydziały karne sądów, a właściwymi są wydziały rodzinne (tzw. sądy rodzinne).

Odpowiedzialność karna nieletnich – środki wychowawcze

Wobec nieletnich sąd nie stosuje kar, a zamiast nich orzekane są środki wychowawcze, którymi mogą być:

a) udzielenie upomnienia;
b) zobowiązanie do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia;
c) ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców lub opiekuna;
d) ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego;
e) zastosowanie nadzoru kuratora;
f) skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją;
g) orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów;
h) orzeczenie przepadku rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego;
i) orzeczenie umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim;
j) orzeczenie umieszczenia w zakładzie poprawczym;
k) zastosowanie innych środków zastrzeżonych w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, z wyłączeniem umieszczenia w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, placówce wsparcia dziennego, placówce opiekuńczo-wychowawczej i regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.

Odpowiedzialność karna nieletnich – co jeszcze może orzec sąd?

Oprócz oddziaływania bezpośrednio na nieletniego, sąd rodzinny może również wpływać na jego rodziców lub opiekunów i zobowiązać ich do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym, bądź też zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego. W przypadku gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylają się od wykonania wyżej wymienionych obowiązków, sąd może wymierzyć im karę pieniężną w wysokości od 50 do 1500 złotych. Jeżeli rodzice lub opiekun usprawiedliwią swoje zachowanie lub wykonają obowiązki w terminie 14 dni, sąd uchyli lub zmniejszy nałożoną na nich karę.

Odpowiedzialność karna nieletnich – prawo do obrońcy

W toku postępowania nieletni ma prawo do korzystania z pomocy obrońcy. Może on ustanowić obrońcę z wyboru, bądź starać się o ustanowienie tzw. „obrońcy z urzędu”, którego wynagrodzenie zostanie pokryte ze środków Skarbu Państwa. Obrońca z urzędu zostaje ustanowiony, zwłaszcza gdy:

– interesy nieletniego i opiekuna/rodzica są sprzeczne,
– nieletni jest głuchy, niemy, niewidomy,
– zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan zdrowia psychicznego nieletniego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny,
– nieletniego umieszczono w schronisku dla nieletnich,
– nieletni lub jego rodzice nie są w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia obrońcy z wyboru bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.

Powiązane wpisy

Zniesławienie w Internecie
13 kwietnia 2021

Zniesławienie w Internecie – jak udowodnić? Jaka kara przysługuje?


Czytaj dalej
prawo jazdy
4 marca 2021

Kolekcjonerskie dowody osobiste i naklejki na legitymację studencką. Czy ich posiadanie jest karalne?


Czytaj dalej
młotek sędziowski
25 lutego 2021

Jak karać? Co grozi za popełnienie przestępstwa?


Czytaj dalej

Kancelarie adwokackie

Anna Plebanek-Liro
Jakub Tolasz



Obszary praktyki

  • Prawo budowlane
  • Prawo nieruchomości
  • Odszkodowania
  • Umowy
  • Prawo imigracyjne
  • Prawo medyczne

  • Prawo rodzinne i opiekuńcze
  • Rozwiązywanie sporów
  • Sprawy regulacyjne
  • Prawo spadkowe
  • Sprawy karne i karno-skarbowe
  • Prawo górnicze

Kontakt

ul. Lubicz 3/202
31-034 Kraków
II piętro

+48 600 211 107

+48 577 742 274

kancelaria@krakowscyadwokaci.pl

 Polityka prywatności

© 2021 Kancelaria Adwokacka Kraków | grupagrafika.pl
  • Polski
  • English
  • Русский
  • Brak dostępnych tłumaczeń dla tej strony