Jak karać? Co grozi za popełnienie przestępstwa?

Kodeks karny nie jest jedyną ustawą regulującą zasady ponoszenia odpowiedzialności za popełnienie czynów zabronionych, istnieje bowiem również odpowiedzialność za mniej doniosłe naruszenia prawa – wykroczenia. W sferze penalnej pojawia się również coraz częściej kara w prawie administracyjnym. Z taką będziemy mieć do czynienia np. w przypadku ścięcia drzewa bez odpowiedniego zgłoszenia lub w przypadku naruszenia zasad bezpieczeństwa i higieny lub przepisów przeciwpożarowych. Najsurowsze i najbardziej ingerujące w wolność osobistą kary przewiduje jednak wspomniany na początku kodeks karny. Co grozi za popełnienie zbrodni lub występku i na czym polegają przewidziane w kodeksie kary?

Katalog kar za przestępstwo znajdziemy w artykule 32 Kodeksu karnego. Przewiduje on pięć kar, a są nimi:

1) grzywna;
2) ograniczenie wolności;
3) pozbawienie wolności;
4) 25 lat pozbawienia wolności;
5) dożywotnie pozbawienie wolności.

Kara grzywny

Najmniej ograniczającą wolność, jest kara grzywny. Wymierza się ją w stawkach dziennych od 10 do 540 stawek. Wysokość stawki wynosi od 10 do 2.000 zł. Kara grzywny wykonana jest w momencie zapłaty przez skazanego całej sumy. Kara ta, na wniosek skazanego, może zostać przez sąd rozłożona na raty. Jest to możliwe, gdy natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. Natomiast w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, a zwłaszcza gdy wysokość grzywny jest znaczna, rozłożenie grzywny możliwe jest na raty na okres do trzech lat.

Ograniczenie wolności

Drugą z kar przewidzianych przez kodeks karny jest kara ograniczenia wolności. Ingeruje ona mocniej niż grzywna w sferę wolności jednostki i może polegać na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, bądź na potrącaniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cele społeczne wskazane przez sąd. Ograniczenie wolności może trwać od jednego miesiąca do dwóch lat. Potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone jedynie wobec osoby zatrudnionej, a w okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy. Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Polega ona często np. na wykonywaniu pracy w spółkach lub jednostkach administracji samorządowej – takich jak przedsiębiorstwa oczyszczania miasta, czy prostych pracach konserwatorskich np. na rzecz szkół itp.

Kara pozbawienia wolności

Karę pozbawienia wolności, polegającą na osadzeniu skazanego w zakładzie karnym ustawodawca rozdzielił na trzy rodzaje. Pod pojęciem „kary pozbawienia wolności” kodeks karny rozumie karę od 1 miesiąca do 15 lat. Karę pozbawienia wolności odbywać można w zakładzie karnym typu zamkniętego, półotwartego oraz otwartego. W przypadku kar do 1 roku i 6 miesięcy pozbawiania wolności, możliwe jest ich odbywanie w systemie dozoru elektronicznego. Sprawca przebywa wtedy we wskazanym przez siebie domu lub lokalu, a miejsce jego przebywania monitorowane jest za pomocą urządzenia zamontowanego w tym miejscu i nadajnika założonego na nogę lub rękę skazanego.

Kara 25 lat pozbawienia wolności i dożywocie

Następnie ustawodawca przewidział karę 25 lat pozbawienia wolności. Jest to jedna z najcięższych kar w polskim systemie prawnym. Kodeks karny wykonawczy, stanowi, iż skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności osadza się w zakładzie karnym typu zamkniętego. Ostatnią z kar – substytutem kary śmierci i karą eliminacyjną, to znaczy wykluczającą jednostkę ze społeczeństwa, jest kara dożywotniego pozbawienia wolności. Podobnie jak kara 25 lat pozbawienia wolności, jest ona wykonywana w zakładach karnych typu zamkniętego. Ustawodawca, zachęcając skazanego na dożywotnie pozbawienie wolności do podjęcia nad sobą pracy oraz stosowania się do reguł panujących w zakładzie karnym, daje mu możliwość przeniesienia do zakładu półotwartego, po odbyciu 15 lat kary, natomiast do zakładu typu otwartego, może on zostać przeniesiony po odbyciu co najmniej 20 lat kary.

Pozostałe środki karne

Oprócz wyliczonych powyżej kar, kodeks karny przewiduje bardzo dużą liczbę środków karnych, możliwych do nałożenia na sprawcę obowiązków czy środków kompensacyjnych. Jedynie przykładowo można wymienić środki karne takie jak: zakaz zajmowania określonego stanowiska, zakaz wstępu na imprezę masową, zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, zakaz prowadzenia pojazdów czy świadczenie pieniężne. Wśród środków kompensacyjnych wymienić możemy odszkodowanie czy zadośćuczynienie, które od sprawcy zasądzone może zostać na rzecz pokrzywdzonego. Obecne przepisy karne kierują się zatem ku oddziaływaniu na sprawcę celem zapobieżenia powrotowi do przestępstwa, bądź likwidowaniu powstałych na skutek jego działania negatywnych skutków. Nie są już jedynie rodzajem sprawiedliwej odpłaty za wyrządzone zło, jak miało to miejsce w przeszłości.

Nasza kancelaria adwokacka w Krakowie specjalizuje się w sprawach karnych. Zachęcamy do skorzystania z usług naszych adwokatów.