Europejski Nakaz Aresztowania (ENA) – czym jest?

Europejski nakaz aresztowania stanowi formę ekstradycji, czyli wydania poszukiwanej osoby państwu trzeciemu celem prowadzenia przeciwko niej postępowania karnego. Procedura wydania europejskiego nakazu aresztowania (ENA) w polskim procesie karnym uregulowana została w ustawie Kodeks postępowania karnego, który w rozdziale 65a określa tryb wystąpienia do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania. Postępowanie to może zostać wszczęte na etapie postępowania przygotowawczego, jak i sądowego oraz wykonawczego.

Art. 607a k.p.k.:

W razie podejrzenia, że osoba ścigana za przestępstwo podlegające jurysdykcji polskich sądów karnych może przebywać na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, właściwy miejscowo sąd okręgowy, na wniosek prokuratora, a w postępowaniu sądowym i wykonawczym – z urzędu lub na wniosek właściwego sądu rejonowego, może wydać europejski nakaz aresztowania, zwany w niniejszym rozdziale „nakazem”.

Europejski Nakaz Aresztowania – zasada specjalności

Tak zwana zasada specjalności ogranicza swobodę działania organów ścigania państwa do którego przekazana została osoba, co do której wydano ENA. Osoby przekazanej do Polski na podstawie ENA nie można ścigać za inne przestępstwa niż te, które stanowiły podstawę przekazania, jak również nie można wobec niej wykonać innych kar pozbawienia wolności niż te, które stanowiły podstawę wydania ENA. Wyłączenie to nie dotyczy jednak przestępstw popełnionych po przekazaniu do Polski.

Europejski Nakaz Aresztowania – Wyjątki od zasady specjalności

Zasada specjalności podlega wyjątkom. Przekazany może być ścigany w Polsce za inne przestępstwa, gdy:

1) państwo wykonania nakazu złożyło oświadczenie o dopuszczalności ścigania lub wykonania kar pozbawienia wolności albo innych środków polegających na pozbawieniu wolności za wszystkie czyny popełnione przed przekazaniem, chyba że organ sądowy tego państwa w orzeczeniu o przekazaniu postanowił inaczej;

2) osoba przekazana, pomimo takiej możliwości, nie opuściła terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ciągu 45 dni od dnia prawomocnego zakończenia postępowania albo po opuszczeniu terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na nie powróciła;

3) nie została orzeczona kara pozbawienia wolności albo inny środek polegający na pozbawieniu wolności;

4) postępowanie karne nie wiąże się ze stosowaniem wobec osoby ściganej środka polegającego na pozbawieniu wolności;

5) czyn osoby ściganej jest zagrożony karą lub środkiem niepolegającymi na pozbawieniu wolności;

6) osoba ścigana wyraziła zgodę na przekazanie i zrzekła się korzystania z prawa wynikającego z zasady specjalności (określonego w art. 607e§ 1 k.p.k.);

7) osoba ścigana, po jej przekazaniu, złożyła przed sądem właściwym do rozpoznania sprawy oświadczenie o zrzeczeniu się korzystania z prawa wynikającego z zasady specjalności (określonego w art. 607e§ 1 k.p.k.) w odniesieniu do czynów popełnionych przed przekazaniem;

8) organ sądowy państwa wykonania nakazu, który przekazał osobę ściganą, na wniosek sądu właściwego do wydania nakazu, wyraził zgodę na ściganie lub wykonanie kar pozbawienia wolności albo innych środków polegających na pozbawieniu wolności za przestępstwa określone w art. 607e §3 pkt 1 k.p.k.

Wyłączenie stosowania ENA

Istnieją również okoliczności w których Europejski Nakaz Aresztowania nie można zostać wydany. Niedopuszczalne jest wydanie ENA:

• w związku z prowadzonym przeciwko osobie ściganej postępowaniem karnym o przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do roku;
• w celu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze do 4 miesięcy albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności na czas nieprzekraczający 4 miesięcy.

W przypadku przekazania do Polski na podstawie ENA osobie, wobec której wykonywana lub orzeczona ma być kara pozbawienia wolności zalicza się okres faktycznego pozbawienia wolności w państwie wykonania nakazu w związku z przekazaniem.

O możliwości odbycia kary pozbawienia wolności do 1,5 roku we własnym domu.

Statystyka stosowania Europejskiego Nakazu aresztowania w Polsce